روانشناسی انسان‌گرا: سفری به درون برای کشف معنای زندگی

روانشناسی انسان‌گرا در مقایسه با دیگر رویکردهای روانشناسی، تفاوت‌های بنیادینی دارد که آن را از مکاتب سنتی متمایز می‌کند. برخی از این تفاوت‌های کلیدی عبارت‌اند از:

• ۱. تمرکز بر رشد و خودشکوفایی به‌جای آسیب‌شناسی روانی
  روانکاوی فرویدی و بسیاری از مکاتب بالینی دیگر بر مشکلات روانی، تعارضات درونی و آسیب‌های گذشته تمرکز دارند. اما روانشناسی انسان‌گرا بر توانایی‌های بالقوه افراد تأکید دارد و معتقد است که هر انسانی، حتی در شرایط دشوار، می‌تواند به رشد شخصی و شکوفایی دست یابد.
• ۲. آزادی اراده در برابر جبرگرایی روانی
  در حالی که روانکاوی و رفتارگرایی به نوعی جبرگرا هستند—یعنی معتقدند رفتار انسان یا نتیجه تجربیات کودکی است (روانکاوی) یا تحت تأثیر محیط و شرطی‌سازی قرار دارد (رفتارگرایی)—روانشناسی انسان‌گرا بر آزادی اراده و انتخاب‌های آگاهانه تأکید دارد. این رویکرد باور دارد که هر فرد می‌تواند مسیر زندگی خود را با انتخاب‌های آگاهانه تغییر دهد.
• ۳. تأکید بر تجربه زیسته و آگاهی لحظه‌ای
  رفتارگرایان بیشتر به رفتارهای قابل مشاهده توجه دارند و روانکاوان به فرآیندهای ناخودآگاه می‌پردازند، اما روانشناسان انسان‌گرا اهمیت زیادی به آگاهی لحظه‌ای، تجربه‌های درونی و احساسات فردی می‌دهند. آن‌ها معتقدند که تجربه مستقیم افراد از زندگی، نقش مهمی در رشد و رضایت آن‌ها دارد.
• ۴. نگاه مثبت به انسان و طبیعت انسانی
  بسیاری از رویکردهای روانشناسی، به‌ویژه روانکاوی، نگاه بدبینانه‌ای به طبیعت انسانی دارند و آن را پر از تعارضات درونی و تکانه‌های ناخودآگاه می‌دانند. اما روانشناسی انسان‌گرا دیدگاهی مثبت‌تر دارد و انسان را موجودی ذاتاً خوب، خلاق و توانمند می‌بیند که در جستجوی معنا و رشد شخصی است.
• ۵. اهمیت رابطه درمانگر و مراجع در درمان
  در روانکاوی، درمانگر معمولاً نقش تحلیلگر را دارد و مراجع را بر اساس تعابیر روانکاوانه ارزیابی می‌کند. در رفتاردرمانی، تمرکز بر تغییر رفتار از طریق شرطی‌سازی است. اما در درمان انسان‌گرا، رابطه درمانگر و مراجع بر اساس پذیرش بی‌قیدوشرط، همدلی و درک عمیق بنا شده است. کارل راجرز، از پیشگامان این رویکرد، معتقد بود که این نوع رابطه، کلید رشد و تغییر مثبت در فرد است.
• ۶. تأکید بر معنا و ارزش‌های فردی
  برخلاف رفتارگرایی که رفتار را عمدتاً نتیجه محرک‌های بیرونی می‌داند، روانشناسی انسان‌گرا بر معنا، ارزش‌ها و اهداف فردی تأکید دارد. ویکتور فرانکل، روانشناس انسان‌گرا و بنیان‌گذار معنا درمانی، معتقد بود که انسان‌ها برای ادامه زندگی به معنایی نیاز دارند که از درون خودشان سرچشمه بگیرد.