روانشناسی بالینی: سفری به عمق ذهن انسان و درمان اختلالات روانی

اختلالات روانی به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند که در هر کدام علائم، علل و درمان‌های خاصی وجود دارد. در ادامه به چند دسته از این اختلالات اشاره می‌کنیم:

• 1. اختلالات خلقی
  اختلالات خلقی به اختلالاتی گفته می‌شود که بر احساسات و وضعیت عاطفی فرد تأثیر می‌گذارند. از جمله این اختلالات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • افسردگی: افسردگی یکی از شایع‌ترین اختلالات روانی است که باعث احساس مداوم غم، ناامیدی، بی‌انگیزگی و از دست دادن علاقه به فعالیت‌های روزمره می‌شود. این اختلال می‌تواند به شدت بر کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارد و نیاز به درمان تخصصی دارد.

  • اختلال دوقطبی: افراد مبتلا به اختلال دوقطبی دچار تغییرات شدید در خلق و خو می‌شوند که بین دوره‌های افسردگی و دوره‌های سرخوشی یا مانیا (شادی افراطی) متغیر است.

• 2. اختلالات اضطرابی
  اختلالات اضطرابی گروهی از اختلالات روانی هستند که با احساسات شدید اضطراب، نگرانی و ترس همراه‌اند. این اختلالات می‌توانند فعالیت‌های روزمره فرد را مختل کرده و منجر به مشکلات در روابط اجتماعی و حرفه‌ای شوند. انواع مختلف این اختلالات شامل موارد زیر هستند:

  • اختلال اضطراب عمومی: افراد مبتلا به این اختلال به طور مداوم و غیرمنطقی نگران مسائل مختلف زندگی هستند و این نگرانی‌ها معمولاً با علائمی مانند بی‌خوابی، تپش قلب و تنش‌های عضلانی همراه است.

  • اختلال پانیک: این اختلال شامل حملات ترس ناگهانی و شدید است که ممکن است با علائمی مانند تنگی نفس، تعریق زیاد، درد قفسه سینه و احساس مرگ قریب‌الوقوع همراه باشد.

  • فوبیا: فوبیا نوعی اختلال اضطرابی است که در آن فرد از موقعیت‌ها، اشیاء یا فعالیت‌های خاص ترس غیرمنطقی دارد، مثل ترس از ارتفاع، حیوانات یا فضاهای بسته.

• 3. اختلالات شخصیت
  اختلالات شخصیت شامل الگوهای پیچیده و غیرمنطقی از افکار، احساسات و رفتارهاست که به طور قابل توجهی با انتظارات اجتماعی و فرهنگی متفاوت است. این اختلالات می‌توانند زندگی فرد و روابط او را به شدت تحت تأثیر قرار دهند. انواع اصلی اختلالات شخصیت عبارتند از:

  • اختلال شخصیت مرزی (BPD): افرادی که دچار این اختلال هستند، معمولاً در کنترل هیجانات خود مشکل دارند و روابط شخصی آن‌ها ناپایدار و پر تنش است. احساسات شدید و نوسانات خلقی سریع از ویژگی‌های اصلی این اختلال است.

  • اختلال شخصیت ضد اجتماعی (ASPD): افراد مبتلا به این اختلال معمولاً رفتارهای ضداجتماعی، بی‌احترامی به قوانین و حقوق دیگران و عدم احساس گناه نشان می‌دهند. این اختلال در بیشتر موارد در دوران نوجوانی یا جوانی شروع می‌شود.

  • اختلال شخصیت وابسته: این اختلال باعث می‌شود فرد به شدت به دیگران وابسته شود و در مواقعی که احساس می‌کند تنها است، دچار اضطراب شدید می‌شود.

• 4. اختلالات روان‌تنی (Somatic Symptom Disorder)
  اختلالات روان‌تنی به شرایطی اطلاق می‌شود که در آن افراد علائم جسمانی دارند که با هیچ‌گونه بیماری فیزیکی قابل توضیح نیست. این اختلالات ممکن است به دلایل روانی مانند استرس و اضطراب به وجود آیند و می‌توانند فرد را دچار مشکلات جدی در عملکرد روزانه‌اش کنند. افراد مبتلا به این اختلال معمولاً در معرض علائمی مانند دردهای مزمن، خستگی یا مشکلات گوارشی هستند که هیچ‌گونه دلیل پزشکی مشخصی برای آن‌ها وجود ندارد.
• 5. اختلالات خوردن
  این دسته از اختلالات به رفتارهای غیرمعمول در رابطه با غذا و بدن اشاره دارد و می‌تواند منجر به مشکلات جسمانی و روانی شدیدی شود. انواع متداول این اختلالات عبارتند از:

  • بی‌اشتهایی عصبی (Anorexia nervosa): این اختلال با کاهش شدید وزن بدن به دلیل ترس از چاق شدن و داشتن تصور منفی از بدن همراه است.

  • پرخوری عصبی (Bulimia nervosa): در این اختلال، افراد به طور دوره‌ای پرخوری می‌کنند و پس از آن با روش‌هایی مانند استفراغ یا استفاده از ملین‌ها سعی در جلوگیری از افزایش وزن دارند.

• 6. اختلالات شناختی و حافظه
  اختلالات شناختی شامل مشکلات در تفکر، یادآوری و یادگیری است. این اختلالات معمولاً با افزایش سن و به ویژه در بیماری‌هایی مانند آلزایمر بروز پیدا می‌کنند. علائم اصلی این اختلالات شامل فراموشی، سردرگمی و اختلال در توانایی انجام وظایف روزمره است.
• 7. اختلالات شیزوفرنی و دیگر اختلالات روان‌پریشی
  شیزوفرنی یکی از جدی‌ترین اختلالات روانی است که باعث تغییرات در نحوه تفکر، احساس و درک واقعیت می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است به هذیان‌ها (تصورات غلط) یا توهمات (دیدن یا شنیدن چیزهایی که وجود ندارند) دچار شوند. شیزوفرنی به شدت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد و نیازمند درمان دارویی و روان‌درمانی مستمر است.