نظریه رشد روانی اجتماعی اریکسون

در فرآیند شکل‌گیری هویت، فرهنگ و جامعه نقش بسیار مهمی ایفا می‌کنند. جامعه و فرهنگ می‌توانند به نوجوان کمک کنند تا هویت خود را درک کند یا باعث سردرگمی بیشتر او شوند. برخی از جنبه‌های تأثیرگذار جامعه و فرهنگ بر هویت نوجوان عبارتند از:

• 1. ارزش‌ها و هنجارهای فرهنگی
  هر جامعه‌ای دارای مجموعه‌ای از ارزش‌ها، هنجارها و انتظارات است که اعضای آن جامعه بر اساس آن‌ها زندگی می‌کنند. در دوران نوجوانی، فرد شروع به کشف این هنجارها و ارزش‌ها می‌کند و معمولاً برای شکل‌گیری هویت خود به آن‌ها مراجعه می‌کند. این فرآیند ممکن است با فشارهایی از سوی جامعه همراه باشد که نوجوان را ملزم به پذیرش ارزش‌ها و الگوهای خاص فرهنگی کند. در صورت تناقض بین ارزش‌های فردی نوجوان و ارزش‌های جامعه، ممکن است نوجوان دچار بحران هویتی شود.
• 2. پذیرش یا انکار هویت‌های فرهنگی مختلف
  نوجوانان در جوامع چندفرهنگی ممکن است با این چالش مواجه شوند که از یک طرف تحت تأثیر فرهنگ خانواده خود قرار دارند و از سوی دیگر باید در جامعه‌ای بزرگ‌تر با فرهنگ‌ها و هویت‌های متنوع تعامل کنند. این تضاد فرهنگی می‌تواند باعث سردرگمی در شکل‌گیری هویت شود. نوجوانانی که نمی‌توانند بین هویت‌های مختلف تصمیم‌گیری کنند، ممکن است احساس کنند که نمی‌توانند هویت خود را به‌طور مستقل و واحد تعریف کنند و این امر می‌تواند باعث ایجاد سردرگمی و بی‌ثباتی هویتی در آن‌ها شود.
• 3. تأثیر رسانه‌ها و فضای مجازی
  در دنیای مدرن، رسانه‌ها و فضای مجازی نقش گسترده‌ای در شکل‌گیری هویت دارند. نوجوانان به‌طور مداوم در معرض تصاویر و اطلاعاتی هستند که به آن‌ها استانداردهای خاصی از زیبایی، موفقیت، رفتار و سبک زندگی را معرفی می‌کنند. این رسانه‌ها می‌توانند به‌طور قابل‌توجهی بر احساسات نوجوانان تأثیر بگذارند و آن‌ها را به دنبال پذیرش هویت‌هایی سوق دهند که به‌طور غیرواقعی از طریق تبلیغات و رسانه‌ها القا می‌شود. این فشارهای رسانه‌ای می‌تواند باعث شود که نوجوانان در تلاش برای تطبیق خود با آنچه که در رسانه‌ها می‌بینند، هویت واقعی خود را گم کنند.
• 4. مدل‌های اجتماعی و هویت‌های جنسی
  در جامعه‌های مختلف، نحوه پذیرش هویت‌های جنسی و جنسیتی می‌تواند تأثیر زیادی بر شکل‌گیری هویت نوجوان داشته باشد. نوجوانانی که با هویت‌های جنسی یا جنسیتی متفاوت از هنجارهای جامعه روبه‌رو هستند، ممکن است با مشکلات بیشتری در شکل‌گیری هویت خود مواجه شوند. جامعه ممکن است از پذیرش کامل این هویت‌ها خودداری کند، که باعث ایجاد سردرگمی هویتی و بحران‌های هویتی در نوجوانان شود. اما در جوامعی که به تنوع جنسی و جنسیتی احترام می‌گذارند، نوجوانان می‌توانند راحت‌تر هویت‌های خود را پیدا کرده و از حمایت‌های اجتماعی برای شکل‌گیری هویت خود بهره‌مند شوند.
• 5. دین و باورهای مذهبی
  برای برخی از نوجوانان، دین و باورهای مذهبی نقش بسیار مهمی در شکل‌گیری هویت دارند. در جوامعی که دین نقش اساسی در زندگی اجتماعی دارد، نوجوانان ممکن است با چالش‌هایی در پذیرش یا انطباق با ارزش‌های دینی روبرو شوند. برخی نوجوانان ممکن است به‌دنبال کشف یا تحکیم باورهای دینی خود باشند و برخی دیگر ممکن است در جستجوی هویت دینی مستقل خود از خانواده و جامعه خارج شوند. این فرآیند ممکن است با تعارض‌های درونی و سردرگمی هویتی همراه باشد.